ناشکیبا

---

 

ز حــد بگـذشــت مـشــتــاقـی و صــبـر انـدر غــمـت یـــارا

بـه  وصــل  خـــود  دوایـــی کـن  دل  دیـــــوانــهٔ  مــــا را

 

عــلاج  درد  مــشــتــاقــان  طـبــیــب  عــــام  نـشــنــاســد

مـگـر لـیـلـی کـنـد درمــــان غـــم مــجــــنــون شــــیــدا را

 

گـرت پـروای غــمـگــیـنــان نـخـواهـد بـود و مـسـکـیـنــان

نــبـایــسـتــی  نــمـــود  اول  بــه  مــا  آن روی  زیــبــا را

 

چـو بـنـمـودی و بـربـودی ثـبـات از عـقـل و صـبـر از دل

بـبـایــد  چــــاره‌ای  کــردن  کـنـون  ایـن  نـاشکــیــبــا را

 

مــرا ســـودای بــت‌رویـــان نــبــودی پــیـش ازیـن در سـر

ولـیـکـن  تــا  تــــو را  دیــــدم  گـزیــــدم  راه  ســــودا را

 

مُــراد  مــا  وصـــال  تـُـســت  از  دنـــیــا  و  از  عُـقـبـی

وگـرنـه  بـی‌  شـــمـا  قــدری  نـبـاشـد  دیــن  و  دنــیــا را

 

چــنـان مـشــتـــاقـم ای دلــبـر بـه دیـــدارت کـه گـر روزی

بــرآیــــد از دلـــم آهـــــی بــســـــوزد هــفــت دریـــــــا را

 

بـیــا تــا یـک زمــان امــروز خــوش بــاشــیــم در خـلـوت

کـه در عــالــم  نــمی‌دانـــد  کــســی  احـــــوال  فــــردا را

 

سـخـن شـیـریـن هـمـی گـویـی بـه رغـم دشـمـنـان ســعـدی

ولــی  بــیــمــــار اســتــســقــا  چـه دانــد  ذوق  حــلـوا را؟

 

 

سـعدی

در بند تو

---

 

مـن از آن روز که دربـنـد تـوام آزادم

پـادشـاهم که به دست تـو اسیر افتـادم

 

هـمه غـم‌ های جهــان هـیچ اثـر می‌ نکند

در من از بس که به دیدار عزیزت شـادم

 

خرم آن روز که جان می‌ رود اندر طلبت

تـا  بیـایند  عزیزان  به  مبــارک  بـادم

 

من که در هیچ مقامی نزدم خیمه انـس

پـیش تـو رخـت بیفکندم و دل بنهـادم

 

دانی از دولت وصلت چه طلب دارم هیچ

یـاد تـو مصلحت خویـش بـبرد از یـادم

 

به وفـای تـو کز آن روز که دلبند منی

دل نبستم به وفـای کس و در نگشـادم

 

تـا خیـال قـد و بالای تـو در فکر منست

گر خلایق همه سروند چو سـرو آزادم

 

به سخن راست نیاید که چه شیرین سخنی

وین عجبتر که تو شیرینی و من فرهـادم

 

دستگاهی نه که در پای تو ریزم چون خاک

حـاصل آنـست که چون طبل تهی پربـادم

 

می‌ نماید که جفای فلک از دامن من

دسـت  کوته  نکند  تـا  نکند  بنیـادم

 

ظاهر آنـست که با سـابقه حکم ازل

جهد سودی نکند تن به قضا دردادم

 

ور تحمل نکنم جور زمان را چه کنم

داوری نیست که از وی بستـاند دادم

 

دلم از صحبت شیراز به کلی بگرفت

وقت آنست که پرسی خبر از بغـدادم

 

هیچ شک نیست که فریاد من آن جا برسد

عجب ار صـاحب دیـوان نرسـد فـریـادم

 

سعدیا حُبِّ وطن گر چه حدیثیست صحیح

نتوان مـُرد به سختی که من این جـا زادم

 

 

سعدی شیرازی

ادامه نوشته

در مذهب عشق

---

 

آن را که نـظر به سـوی هر کـس باشـد

در  دیـــدهٔ  صـاحبنظران  خــس  باشـد

 

قـاضی به دو شـاهد بدهـد فـتوی شـرع

در مـذهب عــشـق شــاهدی بـس باشـد

 

سعدی

 

چنین خوب چرایی ؟

---

مـن ندانستم از اول کـه تـو بی مهر و وفـایی

عــهـد نابستن  از آن  بـه  که ببندی  و نـپـایی

دوستان عـیب کنندم که چرا دل به تـو دادم

باید اول به تو گفتن که چنین خوب چـرایی

ای که گفتی مـرو اندر پـی خوبان زمـانـه

مـا کجاییم در این بـحر تـفکر تـو کـجـایی


آن نه خالست و زنخدان و سر زلف پـریشان

کـه دل اهـل نظر بـرد کـه سـریست خـدایی


پـرده بردار که بیگانه خـود این روی نبیند

تـو بـزرگی و در آیینه کـوچک نـنـمـایی


حلقه بر در نتوانم زدن از دست رقـیبان

این تـوانم که بـیایم به مـحلت به گــدایی


عشق و درویشی و انگشت نمایی و ملامت

همه سـهـلست  تـحمـل نکنـم  بــار جــدایی


روز صحرا و سماعست و لب جوی و تماشا

در هـمه شهر دلی نیست کـه دیگر بـربــایی


گـفته بـودم چـو بیایی غـم دل با تـو بگویـم

چه بگویم که غم از دل برود چون تو بـیـایی


شمع را باید از این خانه به دربردن و کشتن

تا به هـمسایه نگوید کـه تـو در خـانـه مـایی


سـعدی آن نیست که هرگز ز کمندت بگریزد

که بدانست کـه دربند تو خوشتر ز رهـایی


خـلق گویند بـرو دل بـه هـوای دگـری ده

نکنـم خـاصه در ایــام اتـابک دو هــوایی

سـعدی

روی لیلی

---

هـر سـاعـتم اندرون بجـوشـد خـون را

واگهـی  نـیـسـت  مـردم  بـیــرون  را

الا مگـر آنکـه روی لـیـلـی دیــد اسـت 

دانــد که چه درد میکشـد مـجـنـون را

سـعـدی

شمع و پروانه

---

شـبی یــاد دارم کـه چـشمم نـخـفـت

شـنیدم کـه پـروانـه بـا شـمـع گـفـت


کـه من عـاشقم گر بسوزم رواسـت

تو را گریه و سوز باری چراسـت؟


بگفت ای هـوادار مـسکین مـن

بـرفت انگبین یـار شـیرین مـن


چو شیرینی از من بدر می‌ رود

چو فرهادم آتش به سر می‌ رود


همی گفت و هر لحظه سیلاب درد

فـرو می‌ دویدش بـه رخـسار زرد


کـه ای مدعی عشق کار تو نیست

که نه صبر داری نه یارای ایست


تو بگریزی از پیش یک شعله خام

مـن  اسـتـاده‌ام  تـا  بـسـوزم  تـمام


تـو را آتش عشق اگـر پر بـسوخت

مـرا بین که از پای تا سر بـسوخت

همه شب در این گفت و گو بود شمع

بـه دیــدار او وقـت اصحـاب ، جـمع

نـرفتـه ز شـب همچنـان بـهره‌ای

که نـاگه بکشتـش پـری چـهره‌ای

همی گفت و می‌ رفت دودش به سـر

هـمیـن بـود پـایـان عـشـق، ای پـسـر

ره این است اگر خواهی آمـوختـن

بـه کـشتـن فـرج یـابی از سـوختـن

مکن گریه برگور مـقتـول دوسـت

قــل الحمدلله کـه مـقبـول اوسـت

اگـر عــاشـقی سـر مشـوی از مـرض

چو سـعدی فرو شوی دست از غـرض

فــدائـی نـدارد ز مقصـود چـنگ

وگر بر سرش تیر بارند و سـنگ

بـه دریــا مـرو گـفتمـت زیـنهــار

وگر می‌ روی تن به طوفـان سپـار

سـعدی