زمــــانــه پــنـدی آزادوار داد مــرا
زمــانـه را چـو نـکو بنگری هـمه پـندســت
به روز نیک کسان ، گفت : تا تو غم نخوری
بــسا کـسا ، کـه بـه روز تـو آرزومنـدســت
زمــانـه گفت مـرا : خـشم خویش دار نـگاه
کـرا زبـان نه به بـندست ، پـای در بـندســت
رودکـی
تـا چـند حـدیـث پـنج و چـار ای ســاقی
مشکل چه یکی چه صـد هزار ای ســاقی
خــاکیـم همه چــنگ بـســاز ای ســاقی
بـــادیـم هـمه بـــاده بـیـــار ای ســاقی
خیام
پـیرزنی را سـتمی درگـرفـت
دست زد و دامن سـنجر گـرفت ( سـنجر : سلطان سَـنجر ، از پادشاهان سلجوقی )
کای ملک آزرم تو کم دیده‌ام ( آزرم : مروت ، رحم )
وز تو همه ساله سـتم دیده‌ام
شحنه مست آمده در کوی من ( شحنه : داروغه )
زد لگـدی چند فـرا روی من
بیگـنه از خـانه بـرویم کـشید
موی کشان بر سر کویم کـشید
در سـتم آباد زبـانم نهاد
مهر ستم بر در خانم نهاد
گفت فلان نیم شب ای کوژپشت
بر سر کوی تو فلان را که کشت ( کوی : خانه )
خانه من جست که خونی کجاست ( خونی : قاتل )
ای شه ازین بیش زبونی کجاست ( زبونی : تحقیر )
شحنه بود مست که آن خون کـند
عـربده با پـیرزنی چـون کـند
رطل زنان دخل ولایت برند ( رطل زنان : شرابخواران )
پیره زنان را به جنایت برند
آنکه درین ظلم نظر داشتست ( کسی که باعث این ظلم است )
ستر من و عدل تو برداشتست ( سـتر : حجاب ، پوشش )
کوفته شد سینه مجروح من
هیچ نماند از من و از روح من
گر ندهی داد من ای شهریار ( داد : حق )
با تو رود روز شمار این شمار ( روز شمار : روز حساب ، قیامت )
داوری و داد نمی بینمت
وز ستم آزاد نمی بینمت
از ملکان قـوت و یاری رسد
از تو به ما بین که چه خواری رسد
مال یتیمان ستدن ساز نیست ( ساز : نعمت و مال )
بگذر ازین غارت ابخاز نیست
( ابخاز : قفقاز - میگوید مال یتیمان اموال کافران قفقازی نیست که بر مسلمانان حلال باشد . ابخاز دائم مورد تاخت و تاز سلطان سنجر قرار میگرفت . )
بر پله پیره زنان ره مزن ( پله : پول و پس انداز اندک )
شرم بدار از پله پیره زن ( پله : در اینجا موی سفید معنی میدهد )
بنده‌ای و دعوی شاهی کنی
شاه نه‌ای چونکه تباهی کنی
شاه که ترتیب ولایت کند
حکم رعیت به رعایت کند
تا همه سر بر خط فرمان نهند
دوستیش در دل و در جان نهند
عالم را زیر و زبر کرده‌ای
تا توئی آخر چه هنر کرده‌ای ؟
دولت ترکان که بلندی گرفت
مملکت از داد پسندی گرفت
چونکه تو بیدادگری پروری
ترک نه‌ای هندوی غارتگری
مسکن شهری ز تو ویرانه شد
خرمن دهقان ز تو بیدانه شد
زامدن مرگ شماری بکن
میرسدت دست حصاری بکن
عدل تو قندیل شب افروز تست ( قندیل : چراغ ، فانوس )
مونس فردای تو امروز تست
پـیرزنانـرا بسخن شاد دار
و این سخن از پیرزنی یاد دار
دست بدار از سر بیچارگان
تا نخوری یاسج غمخوارگان ( یا سِـج : تیر پیکان دار - تا از تیر آه بیچارگان در امان باشی )
چند زنی تیر بهر گوشه‌ای
غافلی از توشه بی توشه‌ای
فتح جهان را تو کلید آمدی
نـز پـی بـیداد پدید آمدی
شاه بـدانی که جـفا کـم کـنی
گر دگران ریش تو مرهم کنی ( ریـش : زخم و جراحت )
رسم ضعیفان به تو نازش بود
رسم تو باید که نوازش بود
گوش به دریوزه انـفاس دار ( دریوزه : در خواست همراه با التماس - انفاس : مردم )
گوشه نشینی دو سه را پاس دار
سـنجر کاقلیم خراسان گرفت
کرد زیان کاینسخن آسان گرفت
داد در این دور برانداختست ( در این دور : در این روزگار )
در پر سیمرغ وطن ساختست
شرم درین طارم ازرق نماند ( طارم ازرق : آسمان ، آسمان کبود )
آب دراین خاک معلق نماند ( خاک معلق : زمین )
خیز نظامی ز حد افزون گری ( گری : گریه کن )
بر دل خوناب شده خون گری
نظامـی
از مخزن الاسرار نظامی
در این سرای بی کسی کسی به در نمی زند
به دشــت پـر مـلال مـا پـرنـده پـر نمی زند
يـكی زشـب گرفتگــان چـراغ بـر نمی كند
كسی به كوچه سـار شـب در سحر نمی زند
نـشسته ام در انـتظار اين غـبـار بی سـوار
دريغ كـز شـبی چنين سـپيده سـر نمی زند
دل خـراب من دگـر خـراب تـر نمی شود
كه خنجر غمت از اين خـراب تر نمی زند
گذر گهی است پر ستم كه اندرو به غير غم
يـكی صلای آشــنـا بـه رهگـذر نـمی زند
چه چشم پاسخ است از اين دريچه های بسته ات
بـرو کـه هـيچ کـس نـدا به گـوش کـر نمی زند
نـه سـايه دارم و نـه بـَر، بيفکننـدم و سـزاست
اگـر نـه بـر درخــت تـر کـسی تـبـر نمی زند
هوشنگ ابتهاج
مشت می کوبم بر در
پنجه می سایم بر پنجره ها
من دچار خفقانم خفقان
من به تنگ آمده ام از همه چیز
بگذارید هواری بزنم
آی
با شما هستم
این درها را باز کنید
من به دنبال فضایی می گردم
لب بـامی
سر کوهی
دل صحرایی
که در آنجا نفسی تازه کنم
می خواهم فریاد بلندی بکشم
که صدایم به شما هم برسد
من به فریاد همانند کسی
که نیازی به تنفس داد
مشت می کوبد بر در
پنجه می ساید بر پنجره ها
من هم آوازم را سر خواهم داد
چاره درد مرا باید این داد کند
از شما خفته ی چند
چه کسی می آید با من فریاد کند ؟
فریدون مشیری
چه گویمت؟ که تو خود با خبر ز حال منی
چو جان، نهان شده در جسم پر ملال منی
چنین که می‌گذری تلخ بر من، از سر قهر
گمـان برم که غـم‌انگیز مـاه وسـال منی
خموش و گوشه نشینم، مگر نگاه توام؟
لطیف و دور گریزی، مگر خیال منی؟
ز چند و چون شب دوریت چه می‌پرسم
ســیـاه چشمی و خود پاسـخ سـؤال منی
چو آرزو به دلم خفته‌ای همیشه و حیف
کـه آرزوی فـریـبنــده‌ی محــــال منی
هوای سرکشی ای طبع من، مکن که دگر
اسـیر عـشقی و مرغ شـکستـه بـال منی
ازین غمی که چنین سینه سوز سـیمین است
چه گویمت؟ که تو خود باخبر ز حـال منی
سـیمین بهبهـانی
زان کوزه می که نیست در وی ضرری
پـر کـن قــدحی بخور بـمـن ده دگـری
زان پـیشتـر ای صـنم کـه در رهگـذری
خـاک مـن و تـو کـوزه کـند کـوزه گری
خیام
به خاطر طولانی بودن شعر " پریا " شاهکار احمد شاملو ؛ ادامه مطلب رو برای نوشتنش انتخاب کردم .
برای خوندن این شعر لطفا به ادامه مطلب بروید .
دیگر زمان زمانه مجنون نیست
فرهاد
در بیستون مراد نمی جوید
زیرا بر آستانه خسرو ،
بی تیشه ای به دست کنون سر سپرده است
در تلخی تداوم و تکرار لحظه ها ،
آن شور عـشق
عـشق به شــیریـن را
از یـاد برده است
تنهاست گردبـاد بیابان ،
تنهاست
و آهوان ِ دشت ،
پاکان ِ تشنگان ِ محبت
چه سالهاست
دیگر سراغ مجنون ،
آن دلشکسته عاشق محزون ِ رام را
از باد و از درخت نمی گیرند
زیرا که خاک خیمه ابن سلام را
خادم ترین و عبدترین خادم،
مجنون ِ دلشکسته ِ محزون است
در عصر ما
عصر تضاد ، عصر شگفتی
لیلی دلاله محبت مجنون است !
ای دست من به تیشه توسل جو ،
تا داستان کهنه فرهاد را
از خاطرات خفته برانگیزی
ای اشتیاق مرگ
در من طلوع کن
من اختتام قصه مجنون ِ رام را
اعلام میکنم .
حمید مصدق
